İktidar zam yağdırırken…

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Ocak ayı enflasyon oranının, alışılagelenin aksine ekonomistlerin tahminin üzerinde çıkması, iktidarın seçim havasına girmediğini gösterdi.

Suudi Arabistan’tan sonra ikinci yurt dışı ziyaretini Türkiye’ye yapacak olan Suriye’nin yeni yönetimi Ahmet eş Şara’nın vereceği “üniter Suriye” garantisi, yarın öbür gün İmralı’dan gelmesi beklenen “PKK silah bırakıyor” açıklamalarının; iktidarın halkın temel ihtiyaçlarına zam yağdırırken elini rahatlatacağı belli oldu.

Cumhur İttifakı “Seçimlere kadar kim öle kim kala” denilen bir rahatlık içinde…

***

3 Şubat tarihli Reuters TÜİK’in Ocak ayı enflasyon haberini şöyle verdi:

Türkiye’nin aylık enflasyon oranının asgari ücret zammı ve birkaç yeni fiyat güncellemesi nedeniyle Ocak ayında beklenenden fazla yüzde 5.03’e yükseldiğini, yıllık enflasyonun ise yüzde 42.12’ye düştüğünü gösterdi.

Tüketici fiyat endeksindeki (TÜFE) aylık artış, bir Reuters anketinde yüzde 4.35 tahminin üzerindeydi ve Aralık ayında yüzde 1.03’ten keskin bir şekilde yükseldi. Aralık ayında bir gevşeme döngüsü başlatan Merkez Bankası beklenen sıçrama konusunda uyarmıştı.

***

Ocak ayında en yüksek fiyat artışının olduğu sağlık harcamaları, milyonlarca yoksulun sorunu olmaya devam ediyor: Eğer Suriyeli değilseniz!

Reuters’in haberi: “Türklerin kamu ve özel hastanelerde sağlık hizmeti almak için ödedikleri katkı ücreti sırasıyla yüzde 233 ve yüzde 543 artarak aylık yüzde 23.6’lık artışa neden oldu.”

İngiliz haber ajansı Reuters’in “Türklerin” vurgusu dikkatinizden kaçmamıştır. Çünkü sağlık hizmetlerinden geçici koruma altındaki Suriyeliler ücretsiz yararlanıyor.

***

multeciler.org.tr’ de Suriyelilerin durumuna açıklık getirilmiş:

“Türkiye’de geçici koruma altındaki Suriyeliler, kamuya ait sağlık kuruluşlarında sunulan sağlık hizmetlerinden ücretsiz yararlanabiliyor. Bu hizmetler Sağlık Uygulama Tebliği (SUT) kapsamında sunuluyor. Geçici koruma kimlik belgesine sahip bireyler, ikamet ettikleri ildeki Sağlık Bakanlığı’na bağlı sağlık kuruluşlarına doğrudan başvurabilirler. Ancak üniversite ve özel hastanelere sevk edilmedikçe doğrudan müracat yapmaları genellikle mümkün değildir. Acil durumlar, yoğun bakım hizmetleri, yanık ve kanser tedavisi gibi istisnai durumlarda bu kuruluşlara sevk yapılabilir.”

Henüz geçici koruma kaydı olmayan kişiler ise, acil sağlık hizmetleri ile bulaşıcı ve salgın hastalık durumlarında birinci basamak sağlık kuruluşlarından kimlik beyanıyla ücretsiz olarak yararlanabiliyor.

İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya’nın 29 Ocak 2025 tarihli açıklamasına göre, geçici koruma altında 2 milyon 865 bin 430 Suriyeli bulunuyor.

***

Ocak ayında, fiyatlarının yüzde 23.57 ile en çok arttığı harcama kalemi olan sağlığı, sırasıyla çeşitli mal ve hizmetler (yüzde 7.66), eğitim (yüzde 7.53) ve konut (yüzde 7.34) takip etti.

***

Reuters tarafından yapılan ankette 2025 sonuna kadar enflasyonun yüzde 26.5’e düşeceği öngördüldü.

QNB ekonomistleri araştırmasında “Enflasyon beklentileri aşmış ve çekirdek fiyat eğilimleri Ocak ayında önemli ölçüde artmış olsa da… (banka) muhtemelen 250 baz puanlık bir faiz indirimi ile devam edecek” notu düştü.

***

Hükümetin dezenflasyonun bir parçası olarak bu ay yakıt vergisindeki artışı yüzde 6 ile sınırladığı ifadesine yer verildi.

Aile bütçesine en büyük etkinin; kira, gıda ve ulaşım fiyatlarından geldiğini dikkate alırsak, Şubat enflasyonunda da yüksek bir artış tahmin etmek zor değil.

Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz’a göre, enflasyon yıl sonunda yüzde 20 civarına düşecek. TCMB’nin Cuma günü yapılacak basın toplantısında gelecek enflasyon güncellemesi aynı oranlarda kalacak mı, göreceğiz.

***

Yapay zeka platformu ChatGPT’ya “Türkiye’de enflasyon tahminini” sorduğumda, ekonomistlerin, yılın ilk aylarında enflasyonun yüksek seyretmesi nedeniyle, yüzde 21’lik yıl sonu hedefinin gerçekçi olmadığını belirttiklerini yazıyor:

“Örneğin Prof.Dr. Hakan Kara, Ocak ve Şubat aylarında toplam enflasyonun yüzde 8 civarında gerçekleşebileceğini öngörerek, yıl sonu hedefinin tutulmasını mümkün görmediğini ifade etmiştir.”

Yapay zekanın “Sonuç olarak” yaptığı özet şöyle:

“Mevcut enflasyon verileri ve ekonomik göstergeler ışığında, 2025 yılı için belirlenen enflasyon hedefinin tutturulması zor görünmektedir.”

***

Orta Vadeli Program (OVP) hedefinde 2025 yılı enflasyon artış oranı yüzde 17.5 olarak öngörülmüştü. Ocak verilerinin ardından, yılın ilk ayındaki enflasyon oranı, ekonomistlerin yüzde 4’ler düzeyinde olan tahminlerinin üstünde kaldı.

İstanbul’da perakende fiyat hareketlerinin göstergesi olan İTO İstanbul Tüketici Fiyat İndeksi’ne göre Ocak ayı enflasyonu yüzde 5.16’ydı. TÜİK’in harcama grupları sırlaması ile paralellik gösteren İTO, bu artışa en büyük katkının yüzde 18.82 ile sağlık harcamaları grubundan geldiği belirtti.

Enflasyon Araştırma Grubu’na (ENAG) göre ise Ocak 2025’te aylık bazda yüzde 8.22 artış gösteren enflasyon, yıllık da yüzde 81 oldu.